Kompleks Panonskih jezera i turistička ponuda Tuzle (istorija, sadašnjost i budućnost)

Priča o početcima značajnijeg razvoja turizma u našem gradu, krenula je 2003. g. nakon izgradnje I faze kompleksa Panonskih jezera mada korijeni turizma u gradu Tuzli datiraju još iz 1914. g. kada je izgrađeno prvo Lječilište Slana Banja poznato i u Europi po liječenju raznih reumatskih oboljenja. So, kao prirodni resurs čija je eksploatacija godinama uništavala užu gradsku jezgru, zahvaljujući općinskoj administraciji na čelu sa načelnikom Tuzle g. Jasminom Imamovćem, iskorištena je kao prednost za daljnji uspješan razvoj grada. Na lokaciji kompleksa Panonskih jezera je nekada bio smješten dio starog gradskog jezgra koje je s vremenom usljed nekontrolisane eksploatacije soli i  intenzivnog slijeganja tla, pretvoren u neuređenu depresionu močvarnu površinu bez ikakvog sadržaja i namjene. U svrhu urbanizacije i uređenja ovog velikog prostora u centru grada, gradska administracija je došla na ideju da se iskoristi prirodni resurs u neposrednoj blizini kompleksa–slana voda, u cilju izgradnje vodene akumulacije u formi slanog jezera sa ljekovitim svojstvima vode u funkciji gradskog otvorenog kupališta. Na taj način je spoj prirodnog resursa, ljudske ideje i ljudske ruke, stvorio kompleks Panonskih jezera kao vrhunskog ekološkog projekta jedinstvenog na prostorima jugoistočne Europe, projekta koji će služiti na dobrobit svih građana grada Tuzle, našeg regiona i naše države. Glavni pokretač ideje i realizacije izgradnje kompleksa Panonskih jezera je Grad Tuzla  kao 80%-ni vlasnik kompleksa, i koja je ovaj prostor proglasila Javnim dobrom u općoj upotrebi a upravljanje nad svim segmentima rada kompleksa (rekreacija i sport, ugostiteljstvo, marketing, briga o zdravlju i sigurnosti gostiju, realizacija projekata raznih manifestacija itd.) je povjerila firmi, Javno komunalno preduzeće „Pannonica“ d.o.o. Tuzla.

Nakon realizacije I faze razvoja kompleksa izgradnjom velikog jezera u julu 2003. g., etapni razvoj je nastavljen 2006. g. izgradnjom Arheološkog Parka–Neolitskog Sojeničkog naselja sa muzejskom postavkom koja govori  o kontinuitetu življenja na prostoru grada Tuzle još iz doba neolita. Početkom ljetnje sezone 2008. g., kapaciteti kompleksa su znatno povećani izgradnjom drugog slanog jezera a krajem septembra stvoren je još jedan jedinstveni turističi proizvod–Slani slapovi u formi, jedinstvenog za ove područja, inhalacionog zdravstvenog centra na otvorenom prostoru.  Treće Panonsko jezero je otvoreno 1.septembra 2012.g. sa kapacitetom od 2.500 gostiju čime  je dnevni kapacitet cijelog kompleksa 17.000 gostiju.

Kompleks Panonskih jezera, kao jedina slana jezera u Evropi, sa svojom turističkom djelatnošću (atraktivnost, čistoća vode i okoliša, dobra i jeftina usluga, lokacija, veliki broj posjetilaca) presudno je uticao na donošenje odluke o nagradi Općini Tuzla  u  izboru za najbolji turističku grad u BiH – Zlatna ruža za prošle tri sezone kao i nagrade Zlatna Ugostiteljska Kruna (idejno rješenje Arheološkog Parka-Neolitsko sojeničko Naselje-Panonsko jezero) u kategoriji posebnog  njegovanja odnosa prema tradicionalnim kulturno-istorijskim vrijednostima BiH. Zatim priznanja u oblasti turizma za Najmenadžera direktoru Porobiću i za Najkompaniju uručena 2012. godine. A kao kruna 2012. godine grad Tuzla i slana jezera dobitnici su druge nagrade 2012 UNWTO ULYSSES AWARD najvišeg priznanja Svjetske turističke organizacije Ujedinjenih nacija za inovacije u javnim politikama i upravljanju, za projekat „Valorizacija prirodnog naslijeđa – Panonska slana jezera u Tuzli“ koja se dodjeljuje za inovacije u oblasti turizma. 2013. godine grad TUZLA i Panonska jezera dobitnici su Međunarodne turističke nagrade ZLATNI INTERSTAS 2013 za izuzetan doprinos razvoju turizma grada Tuzle i značajan doprinos razvoja turizma BiH u cijelosti.

Dosadašnji rad kompleksa Panonskih jezera  u Tuzli pruža optimističke prognoze za buduće razvojne planove. Kompleks Panonskih jezera je ukupne površine 75.000 m², dužine obale od 1.000 m., površina šljunčanog dijela plaža od 22.000 m². Od izgradnje 2003. godine do danas kompleks je posjetilo preko 3,5 miliona gostiju sa prosječnom dnevnom posjetom od oko 7.000 gostiju i sa maksimalnim dnevnim posjetama od oko 15.000 gostiju. Rekordna posjeta kompleksu Panonskih jezera je ostvarena u sezoni 2015.g. sa oko 450.000 gostiju. Razlozi velikih posjeta kompleksu Panonskih jezera zasigurno su slana apsolutno čista ljekovita voda (bolesti kostiju, disajnih organa), standardi boravka gostiju i održavanje  kompleska koji su viši od standarda Plave zastave za mora i jezera (posebno u segmentu brige o zdravlju i sigurnosti gostiju), dobra zabava i animacija gostiju  i veoma niska cijena svih usluga na kompleksu koje se nisu mijenjale u poslednjih 6 godina.

Slana jezera predstavljaju vještačku akumulaciju vode unutar školjki koje su izgrađena od kombinacije geosintetičkih i prirodnih materijala (geotekstil, geomreža i geomembrana u kombinaciji sa pijeskom, tucanikom i šljunkom).

Prvo jezero je vodne površine od 1.014 ha (10.140 m²), maksimalne dubine 1,6 m., dužine od oko 180m, maksimalne širine oko 80m, količina vode od 13.000-15.000 m³ sa kotom vodene površine od 227,40m.

Drugo jezero je vodne površine od 0,530 ha (5.300m²), dubine od 1,35-1,6m. sa količinom vode od 6.000- 7.000 m³., opsega od cca.320 m.

Treće jezero je na površini od 1,7 ha, vodne površine od 3.850 m² i vodene zapremine od 5.600 m³, dubine jezera od 80cm. do 180 cm i dimenzije školjke 40,0 x 105,0 m. Treće Panonsko jezero je dizajnirano u formi dva manja i spojena jezera sa prelivnicom i sa puno adrenalinske zabave sa dva vodena tobogana, dva hidromasažera (pačiji kljun) i vodenim gejzirom.

Slani slapovi su posebna atrakcija na kompleksu, sa pet vodenih kaskada i dva bazena za kupanje pri čemu inhaliranje isparenja slane vode veoma pogoduju relaksaciji od stresa, bolestima disajnih organa, glavoboljama i opštem poboljšanju zdravlja.

U oblasti ponude kulturnog turizma, na komplesku Panonika se nalazi Arheološki Park-Neolitsko sojeničko naselje, replika naselja iz doba neolita  sa devet nastambi, drvenom platformom i unutrašnjom postavkom alata, oruđa posuđa za isoljavanje soli, a koje svjedoči o više hiljada godina kontinuiteta života na području grada Tuzle, te muzej Geološka postavka Pannonica koja gostima predstavlja spektakularnu geološku prošlost područja Tuzle.

Specifičnost i jedinstvenost jezera je voda kojom se puni i predstavlja kombinaciju tehnološke vode (doprema se cjevovodom iz vještačke akumulacije jezera Modrac) i slanice visoke koncentracije (300 mg/l) iz slanih bunara sa crpilišta Tetima. Udio slane vode u ukupnoj vodnoj zapremini iznosi 30% sa salinitetom od 30-35 gr/l. i koji je uvijek na nivou saliniteta morske vode. Pored saliniteta, voda panoskog jezera sadrži i minerale (kalcijum, natrijum, sumpor, jod, brom itd.) te je opravdano stekla imidž „ljekovite“ vode jedinstvene na našim prostorima pa i u Europi.

Obzirom na „bogatstvo“ koje imamo u vodi Panonskog jezera, posebna pažnja i briga se vodi na održavanju (hemijskom i bakteriološkom) jezerske vode kroz specifičan tehnološki proces. Tehnološki proces se odvija kroz 24-satno filtriranje ukupne vodne zapremine jezera (2,5 ciklusa) i njeno hemijsko tretiranje kroz niz postupaka kao što su održavanje ph vrijednosti, dezinfekcija, uništavanje algi, flokacija (otklanjanje zamućenosti vode) te stalno fizičko čišćenje kompleksa jezera.

Najvažniji segment tehnološkog procesa je filtracija vode koja se vrši pješćanim filterima u dva filter postrojenja sa 2,5 ciklusa u 24 sata za ukupnu vodnu zapreminu pri čemu je proces automatizovan sa stalnim dotokom svježe tehnološke vode i slanice. Dezinfekcija vode kao drugi najvažniji proces, vrši se tekućim hlorom (prva dva jezera) i gasnim hlorom (treće jezero) pri čemu se zavisno od vremenskih uslova i broja gostiju, koncentracija hlora održava na nivou od 0,2-0,4 mg/l. Sva mjerenja i analize jezerske vode (tri puta sedmično u sezoni kupanja) se obavljaju u Zavodu za javno zdravstvo TK pri čemu su sva dosadašnja mjerenja dokazala apsolutnu ispravnost i visoki kvalitet jezerske vode u sezoni kupanja.

Kompleks je otvoren i uređen tokom cijele godine za posjete, šetanje i rekreaciju građana. Na tri lokacije unutar kompleksa se nalazi moderni fitness centar na otvorenom. Uz sami kompleks nalazi se i dječiji zabavni park Slana Banja-Vrtić u kojem su igračke i sprave za djecu od tri do dvanaest godina. U ovom neobičnom zabavištu, koje ima oko kilometar asfaltnih staza, instalirane su razne sprave za zabavu, tobogani, ljuljaške, vrteške, klackalice, kućice, gusarski brod, te niz drugih sprava za igru i klupe za odmor roditelja. U ljetnoj sezoni jako su popularna dva terena za odbojku na pijesku, a tokom cijele godine mamutski šah.

JKP ‘’Pannonica’’ d.o.o. Tuzla je aktivna i tokom zimskog perioda. Prvo Klizalište u Tuzli i tuzlanskom kantonu otvorili smo u saradnji sa gradom Tuzla u decembru 2006. godine. Klizalište je veličine 450 m², kapaciteta 80-100 klizača/termin. Postavka Klizališta traje od početka decembra do polovine februara, u zavisnosti od vremenskih uvjeta potrebnih za rad klizališta. Pored svakodnevnih termina za klizanje na Klizalištu se organizuju raznorazne zabave i animacije te škola klizanja.

Pored kompleksa Panonskih jezera kao rekreativno-zdravstvenog centra, turistička ponuda grada  je obogaćena uređenjem Sonog Trga kao muzejsko-turističkog kompleksa na kojem se u vrijeme turske vlasti vršila eksploatacija soli pri čemu su zaštićeni i učenjeni dostupnim za razgledanje ostaci glavnog sonog bunara korištenog u vrijeme turske vladavine a centralno mjesto na Sonom trgu je fontana, poklon grada Ravene, izgrađena u obliku stilizirane neolitske posude za iskuhavanje soli, te obrađena mozaikom u realizaciji Instituto d’arte Severini i svjetski priznatog majstora za mozaik Felice Nittola. Posebna gradska atrakcija je Trg slobode sa rekonstruisanom zgradom Barok, velikom fontanom.

Forma kulturnog turizma je uobličena i predstavljena javnosti kroz mogućnost posjeta arheološkim lokacijama u Gornjoj Tuzli (neolit), na Gradovrhu u Solini i Krešića Gradini u Gornjem Par Selu (kasno bronzano doba) kojima su pridodati obilasci velikom broju kulturno-istorijskih spomenika na području Tuzle (evidentiran je 381 spomenik). Sva ova bogata turistička ponuda grada Tuzle i okoline se promovira radom Turističke zajednice TK.

Razvoj turističke privrede i komplementarnih djelatnosti (trgovina, hotelijerstvo, ugostiteljstvo, izrada suvenira, razvoj malih preduzeća kućne djelatnosti u segmentu turizma itd.) je dio opće planirane strategije razvoja našeg grada i regije,  predstavlja sveukupni širi cilj kojem će realizacija našeg projekta doprinijeti. Stalno povećanje broja lokalnih gostiju i gostiju iz svih krajeva naše zemlje i inostranstva svake sezone, razvoj novih sadržaja infrastrukture i usluga, odgovorno rukovođenje kompleksom Panonskih jezera i stalna podrška šire društvene zajednice, su ključni objektivni indikatori vezani za uspjeh realizacije  općeg cilja projekta.